Wat maakt slaap zo’n belangrijk onderwerp?
Een tekort aan slaap of kwalitatief slechte slaap, ervaart iedereen als vervelend. In Nederland geeft bijna de helft van de mensen aan een slaaptekort van 1 uur per nacht (of zelfs meer!) te hebben. In de laatste twee decennia van de vorige eeuw is dat percentage verdubbeld. Ik denk dat het leeftempo sindsdien is toegenomen, dat zullen heel veel mensen beamen. Er was vroeger meer tijd omdat er minder te doen was. Je werd niet onderbroken door een mobiel, die onuitgenodigd interfereert met je dagelijkse bezigheden. Als je daarvoor openstaat, word je van alle kanten bestookt. Het zou goed zijn als we een stapje terug doen, maar die zelfbeheersing hebben veel mensen niet. Ik denk dat leeftempo een simpele, voor een deel dekkende verklaring voor de toename in slaapproblemen is. Die toename vind ik echt heel fors. De duur en kwaliteit van slaap zijn erg bepalend voor het (dagelijks) functioneren en het geestelijk en lichamelijk welzijn. Een hulpmiddel om slaapproblemen snel en betrouwbaar in kaart te brengen is dan ook geen overbodige luxe.
En dit vroeg om de constructie van de HSDQ?
Ja. Tot mijn verbazing ontbrak het aan een vragenlijst die, in aansluiting op de richtlijnen van het internationale classificatiesysteem voor slaapstoornissen, het diagnostisch proces van slaaponderzoek gemakkelijker kon maken. Met data van onder andere patiënten van het Centrum voor slaap- en waakstoornissen van het Medisch Centrum Haaglanden, heb ik de vragenlijst gevalideerd en gepubliceerd. De professionals die er interesse in hebben zitten voor een deel in slaapcentra. Maar ook bij psychiatrische instellingen, de GGZ en andere praktijken is er behoefte aan een gedegen slaapvragenlijst. Ik kreeg vragen of het instrument vertaald mocht worden. Er zijn bijvoorbeeld Franse, Poolse en Engelse versies. Ik heb zelfs in het verleden een aantal verzoeken uit China en Russische staten gekregen. Verbazingwekkend. Dan denk ik: waarom heeft niemand eerder in deze richting gekeken?
Hoe wordt de HSDQ op dit moment ingezet?
De HSDQ geeft in een vroeg stadium richting aan het diagnostisch proces, en verwijst de clinicus in bijvoorbeeld een slaapcentrum naar de relevante pagina's van het eerder genoemde classificatiesysteem. Ik kan mij verder voorstellen dat een psychiater of psycholoog in een praktijk of GGZ-instelling de HSDQ echt heel prettig vindt. Zo gaan er veel andere stoornissen, bijvoorbeeld depressie, angst-, en eetstoornissen, gepaard met slaapproblemen. De HSDQ inventariseert de slaapklachten dan netjes en overzichtelijk. Voor medici is slaap een lastig onderwerp, waar ze in hun opleiding weinig over gehoord hebben. De HSDQ is ook voor hen een eenvoudig en goed onderbouwd instrument.
