Terug
Pedagogiek

Betere kansen, hoge verwachtingen

Koepfe zugewandt gute Behandlung in Psychotherapie und Psychiatrie

Het is bijna half negen op dinsdagochtend wanneer ik mij door de drukte een weg naar binnen zoek bij een mij onbekende school. Op naar groep 7, waar ik Orlando tref, een jongen die een jaar geleden samen met zijn moeder geëmigreerd is vanuit Suriname. Er zijn zorgen vanwege toenemend externaliserend gedrag, in een mate die tot bijna-overspannenheid bij de leerkracht leidt. Ook is er sprake van flinke leerachterstanden. Orlando is een grote, wat stille jongen die mij gewillig naar de onderzoeksruimte volgt. Hij beantwoordt keurig alle vragen die ik stel, zet zich in voor het intelligentieonderzoek en komt al doende tot een benedengemiddeld resultaat. In gesprek vertelt hij dat hij in Suriname de status van topsporter had, dat zijn vader hem tot dat niveau gecoacht heeft en dat hij na groep 8 naar de school met een topsportprogramma gaat.

De ochtend vliegt voorbij en de volgende ochtend kom ik, in verband met zijn opvliegendheid, terug om zijn executieve functies te onderzoeken. Orlando is vlot op zijn gemak en werkt opnieuw goed mee. De taken blijken hem echter al snel te overvragen. Ik zie hem verharden, en hij onderdrukt zichtbaar zijn tranen. Vrijwel automatisch schuif ik de onderzoeksmaterialen aan de kant en ik benoem wat ik zie: “Ondanks dat je zó ontzettend je best doet, lukt het je niet en dat doet je volgens mij veel verdriet”. Er ontstaat een pijnlijke stilte, die Orlando uiteindelijk zelf verbreekt. Huilend vertelt hij dat ze naar Nederland zijn gekomen om hem betere kansen te geven dan zijn ouders hebben gehad. Maar de leerstof is moeilijk voor hem, zijn moeder verwacht dat hij harder werkt maar is zelf weinig beschikbaar door werk en vermoeidheid, hij stelt zijn vader teleur en heeft geen vrienden. Het zien en erkennen hiervan door (in dit geval) mij brengt rust, waarna we het onderzoek kunnen afronden.

In het adviesgesprek schrikt moeder van de benedengemiddelde score. Ze verwijt mij een ondeugdelijke testafname en onprofessioneel gedrag. Haar woorden komen hard binnen. Ze gaat door en verwijt Orlando dat hij veel beter zou kunnen, als hij niet zo lui was. Ze heeft veel voor hem opgegeven en nu schiet zijn uitstroomverwachting tekort voor de topsportschool. En dan…?! Ineens zie ik de intergenerationele pijn die hoop en liefde omzet in verwachtingen, leidend tot teleurstelling en afwijzing. Ineens zie ik ook de parallel met het gedrag van haar zoon en geef dezelfde reactie. Ze ‘breekt’.  De scheiding, emigratie en cultuurverschillen, het vele werken om rond te kunnen komen en de angst dat haar zoon het tóch niet gaat redden. Ze schrikt zelf van wat ze vertelt en neemt direct weer afstand in het contact. Wát een eenzame ‘strijd’ levert deze vrouw en wat ís de inzet hoog. Wanneer ik dit uitspreek zie ik héél even een gevoel van erkenning en dankbaarheid in haar ogen, direct gevolgd door verharding. Eigenlijk vragen ze hetzelfde: zie en erken mijn inzet, kwetsbaarheid, angst en pijn. Bij beiden lijkt het externaliserend gedrag een reactie op diepgevoelde onmacht en juist het besef van deze parallel blijkt in het vervolgtraject de basis voor verbinding.

Nanda Lodders

Nanda Lodders is werkzaam als psycholoog/onderwijsadviseur bij de Bazaltgroep, locatie Den Haag. Zij richt zich op het adviseren van scholen over de begeleiding van kinderen in het basisonderwijs die net iets meer of iets anders nodig hebben dan gemiddeld. Hierbij zet zij psychodiagnostisch onderzoek in om meer inzicht te krijgen in de onderwijsbehoeften van het kind.

Bekijk ook eens

Brutaal, boos of agressief gedrag op school bevat adviezen en handvatten hoe leerkrachten van het primair en voortgezet onderwijs kinderen met sociaal storend gedrag meer passend gedrag kunnen leren. De adviezen zijn gebaseerd op ouderinterventies gericht op opvoedingsvaardigheden en op cognitief gedragstherapeutische interventies voor kinderen.

Wanneer spreken we van gedragsproblemen? En hoe ga je met gedragsproblemen om? Gedragsproblemen bij kinderen is een wegwijzer voor ouders met kinderen van 3 tot 13 jaar met gedragsproblemen.

De BRIEF-2 bestaat uit een Ouder-, Leraar- en Zelfrapportage met vragen over het gedrag van het kind of de jongere. De resultaten representeren acht wetenschappelijk onderbouwde en goed gevalideerde schalen, die breed geaccepteerde gebieden van het executief functioneren meten.