Wat kunnen we eraan doen?
Van de Nederlandse jongeren vindt ruim 90 procent aandacht voor mentale gezondheid op school belangrijk. Toch geeft de helft van de jongeren aan dat daar op school geen aandacht voor is. Dat blijkt uit een recente peiling (UNICEF, mei 2023). Daar valt dus veel te winnen, zeker nu naar schatting bijna één op de vijf jongeren een psychische aandoening heeft. Zowel ouders, als de school en professionals zouden daar een rol in moeten hebben.
Ouders kunnen in de eerste plaats natuurlijk opletten. Zij kennen hun kind het beste, dus zullen negatieve veranderingen vaak als eerste zien. En ook als die niet zichtbaar zijn, kunnen ouders vastigheid en structuur bieden, én blijven duidelijk maken dat hun kind een luisterend oor bij hen kan vinden. Liefst zonder te sturen, te dwingen of te oordelen, maar door open vragen te stellen die de jongere de ruimte geven om zich te uiten als die behoefte er is. Als ouder kun je je natuurlijk ook zelf verder verdiepen in de mogelijke problemen van je kind, en je kind daarbij betrekken. (Zie onderaan enkele boeksuggesties.)
Hetzelfde geldt eigenlijk voor scholen. De behoefte van jongeren aan aandacht voor mentale gezondheid zou (meer) een plaats moeten krijgen op school. En dan niet alleen doordat een heldhaftige leraar daar uit eigen initiatief tijd aan besteedt, maar doordat het schoolbreed de norm wordt om mentale gezondheid te bespreken. Naast goede handvatten voor leraren en de aanwezigheid van een toegankelijk zorgteam, zou ook screening algemener moeten worden, bijvoorbeeld in samenwerking met zorgteam, een schoolpsycholoog of de GGD’s. (Zie onderaan enkele screeningsinstrumenten.)
En dan de professionals, waar een jongere waar het mentaal minder goed meegaat als het goed is terechtkomt. Bij hen is in de eerste plaats een goed oog voor de maatschappelijke ontwikkelingen en voor de mogelijke problemen van jongeren belangrijk: heeft die onzekere jongen alleen even wat extra zelfvertrouwen nodig, zit hij vast in een gameverslaving, of worstelt hij eigenlijk met zijn geaardheid? Heeft dat boze meisje meer structuur thuis nodig, ligt er een depressie op de loer, of experimenteert ze stiekem met partydrugs? Dat is soms heel lastig, maar door up-to-date te blijven en met de juiste hulpmiddelen wordt de kans om er op tijd bij te zijn wel een stuk groter! (Zie hieronder enkele relevante vragenlijsten.)
