PEERS: Sociale vaardigheidstraining voor jongeren met ASS

Lang werd verondersteld dat er weinig uitzicht was op verbeteringen in de sociale competenties van mensen met autisme. Recenter onderzoek toont echter aan dat bij een deel van de mensen met autisme een positieve ontwikkeling van sociale competenties mogelijk is. Deze ontwikkeling kan extra gestimuleerd worden door middel van sociale vaardigheidstrainingen. Deze trainingen zijn gericht op het via bewuste cognitieve processen expliciet aanleren en intrainen van sociaal bewustzijn, sociaal redeneren en sociaal handelen.

Het Amerikaanse Program for the Education and Enrichment of Relational Skills (PEERS) van Elisabeth Laugeson en Fred Frankel is een sociale vaardigheidstraining die specifiek ontwikkeld is voor middelbare scholieren van 12-18 jaar met een autismespectrumstoornis, die gemotiveerd zijn om vriendschappen te sluiten en te onderhouden.

De PEERS handleiding voor trainers

De PEERS handleiding voor trainers bevat 14 volledig uitgeschreven wekelijkse groepsbijeenkomsten, waarin met allerlei werkvormen en met betrokkenheid van de ouders sociale vaardigheden worden aangeleerd. In de PEERS-training komen onderwerpen aan bod die voor het sociaal functioneren van adolescenten cruciaal zijn: gespreksvaardigheden, het kiezen van geschikte vrienden, gepast gebruik van humor, het mengen in een gesprek en het afronden van een gesprek, afspreken met vrienden, en het omgaan met afwijzing, meningsverschillen, geruchten of roddels.

Het unieke van deze veertienweken durende groepstraining is dat de inhoud gebaseerd is op het aanleren van gedrag waarvan in antropologisch onderzoek is aangetoond dat dit vertoond wordt door ‘sociaal succesvolle’ jongeren. Dat wil zeggen jongeren die goed liggen bij leeftijdsgenoten, die dus geaccepteerd en zelfs gewaardeerd worden. De training betreft dus het intrainen van ‘ecologisch valide gedrag’; gedrag waarvan in de realiteit is gebleken dat het succes (sociale acceptatie of sociale status) oplevert.

De Nederlandse bewerking van PEERS is van Kirstin Greaves-Lord, BJ van Pelt, Gabrine Jagersma & Sophie Jacobs. Zij hebben de werking van deze training in de Nederlandse populatie uitgebreid onderzocht en aangetoond dat het aanleren van ecologisch valide sociaal gedrag één van de unieke en zeer werkzame kenmerken is van PEERS. Door de PEERS handleiding te vertalen, te onderzoeken en nu breder te implementeren in ons Nederlandse zorgsysteem, hopen zij adolescenten met een autismespectrumstoornis en hun ouders zo goed mogelijk én passend te ondersteunen bij het maken en behouden van vrienden.

Het proefschrift van Sakinah Idris geeft een mooi overzicht van al het recente onderzoek dat naar PEERS is gedaan.