Doel en doelgroep
De VAT Visuele associatietest is bedoeld voor het signaleren van anterograde amnesie. Personen met dementie van het Alzheimer-type kunnen worden onderscheiden van personen met andere vormen van dementie en niet-demente personen.
Geschikt voor personen bij wie sprake is van ernstige geheugenproblemen en/of bij wie dementie vermoed wordt. De VAT fotoversies zijn specifiek voor ouderen met een migratieachtergrond ontwikkeld.
Andere talen
De VAT met pentekeningen (vorm A+B en C+D) is bij Hogrefe ook beschikbaar in het Duits en Engels.
Beschrijving
Alle versies van de VAT zijn gebaseerd op dezelfde klassieke geheugentechniek: visueel associëren. Door een te onthouden object (doelstimulus) gekoppeld aan een ander object (cue) te laten zien, kan de doelstimulus nog lang worden opgeroepen door het vertonen van de cue. De items van de test bestaan uit tweevoudige en enkelvoudige plaatjes. Op de enkelvoudige cueplaten wordt één object afgebeeld. Op de tweevoudige associatieplaten wordt een combinatie getoond van de cue samen met een ander object dat als doelstimulus fungeert.
| Versie VAT | Beschikbare vormen |
|---|---|
| Zwart-wit pentekeningen | Vorm A, B, C, D, E en F (elk 6 items) |
| Lange vorm A+B, C+D en E+F (elk 12 items) | |
| Fotoversie | Vorm A, B, E en F (elk 6 items) |
| Lange vorm A+B en E+F (elk 12 items) |
In 2014 is de traditionele VAT (pentekeningen A+B) geheel herzien en uitgebreid met twee nieuwe parallelversies (pentekeningen C+D). In 2021 is de VAT uitgebreid met nog twee parallelversies (pentekeningen E+F). In 2022 zijn de VAT fotoversies (A+B en E+F) toegevoegd. De inhoud van de kleurenfoto’s van de fotoversies zijn, op een paar uitzonderingen na, ongewijzigd gebleven. Dit betekent dat de foto’s van fotoversie A dezelfde objecten laten zien als de pentekeningen van de traditionele versie A. Ditzelfde geldt voor de pentekeningen en kleurenfoto’s van versies B, E en F. Hoewel de inhoud van de items hetzelfde is gebleven, blijkt uit onderzoek* dat kleurenfoto’s met name bij laagopgeleide ouderen met een migratieachtergrond voor betere resultaten zorgen.
*De VAT fotoversies zijn ontwikkeld naar aanleiding van onderzoek (Franzen et al., 2019) waaruit bleek dat laagopgeleide ouderen met een migratieachtergrond beter presteren op de VAT wanneer kleurenfoto’s gebruikt worden dan op de oorspronkelijke VAT met zwart-wit pentekeningen. Het gebruik van kleurenfoto’s in plaats van pentekeningen, draagt in deze groep bij aan het verminderen van onderschatting van de prestaties. De combinatie van de vergrijzing en de toegenomen diversiteit binnen de Nederlandse samenleving, evenals de verhoogde prevalentie van dementie onder ouderen met een migratieachtergrond, onderstreept het belang van de ontwikkeling en het gebruik van de VAT fotoversies in diagnostiek bij alzheimerdementie.
Afname, scoring en rapportage
Bij vormen A t/m F van zowel de traditionele VAT als de VAT fotoversie, worden eerst de enkelvoudige platen getoond en vervolgens de tweevoudige platen. Als daarna de cueplaten weer worden getoond, wordt gescoord in welke mate de patiënt zich het bijbehorende object herinnert.
Bij de Lange vormen van zowel de traditionele VAT als de VAT fotoversie, worden meteen de associatieplaten getoond. Vervolgens moeten bij de cueplaten de bijbehorende objecten worden genoemd.
De platenboeken C+D en E+F van de traditionele VAT en de VAT fotoversie E+F bevatten ten slotte nog herkenningsvarianten, waarbij de doelstimulus moet worden aangewezen op een pagina met vier tekeningen/foto’s.
Na de afname kan het aantal correcte antwoorden vergeleken worden met de normtabellen in de handleiding. Er zijn percentielen om de ruwe scores mee te vergeleken, welke kunnen worden geïnterpreteerd met behulp van aangeboden classificaties.
Kwalificatieniveau: niveau BNormen
De normen van de traditionele VAT vorm A t/m D zijn gebaseerd op gegevens van Nederlandse 65- tot 85-jarigen (N=204). Voor de Lange vormen zijn er normscores voor Nederlandse 16- tot 62-jarigen (N=540). Aanvullend onderzoek naar de vorm E+F is verricht bij gegevens van Nederlandse 60- tot 85-jarigen (N=48).
De normen van de VAT fotoversie A+B zijn gebaseerd op de gegevens van 415 ouderen uit 39 verschillende landen, tussen de 57 en 78 jaar. Aanvullend onderzoek naar de VAT fotoversie E+F is verricht bij 30 ouderen, de meerderheid van Nederlandse afkomst, met een gemiddelde leeftijd van 83,5 jaar.
Binnen de onderzochte groepen werd een hoge interne consistentie en test-hertestbetrouwbaarheid vastgesteld. De VAT met pentekeningen en de VAT met kleurenfoto’s blijken goed in staat om ouderen met Alzheimer te onderscheiden van ouderen met andere vormen van dementie, of zonder dementie.
Jaar van uitgave
2022
Bekijk ook eens
